Với phần lớn những ai mới bắt đầu tìm hiểu về tu tập, hành thiền hay bị hiểu lầm là một cấp độ yên bình đặc biệt, hoặc là một trải nghiệm hỷ lạc mà người tập phải nỗ lực đạt tới. Tuy nhiên, qua cách tiếp cận của Ngài Mahāsi cho người mới, người hành thiền sẽ nhận thấy một lăng kính hoàn toàn khác: thiền định không nhằm mục tiêu thay đổi bản chất con người mình, mà là để quan sát chính mình một cách sâu sắc trong mỗi giây phút hiện tại.
Từ các phần chia sẻ trong Ngài Mahasi bài giảng, Ngài hằng nhấn mạnh một tôn chỉ cơ bản nhưng vô cùng sâu sắc: hãy nhận thức tường tận mọi biến chuyển của thân và tâm, trong đúng hình hài nguyên sơ của chúng. Hành giả không cần đến sự hình dung hay tư duy logic, hay cố gắng áp đặt một cảm giác đặc biệt nào. Điều kiện tiên quyết chỉ là cái “biết” — một cái biết bền bỉ, chân thực và không phê phán.
Trong giai đoạn đầu, lối thực hành của Ngài Mahāsi rất phù hợp bởi phong cách làm việc bài bản, sáng tỏ và không hề khó thực hiện. Thiền sinh được dắt dẫn bắt đầu từ một đối tượng vô cùng gần gũi: sự chuyển động lên xuống của bụng trong quá trình hô hấp. Khi thấy bụng phồng, biết “phồng”; khi thấy bụng xẹp, biết “xẹp”. Sự thực hành cốt yếu ở điểm này. Nếu suy nghĩ khởi lên, hãy thầm ghi nhận “nghĩ, nghĩ”; khi bắt gặp thanh âm, hãy ghi chú là “nghe”. Đừng nên phiền muộn hay cáu kỉnh với chính mình, mà hãy nhẹ nhàng dẫn tâm về với điểm tập trung chính yếu.
Trong nội dung của Ngài Mahasi bài giảng, Ngài thường truyền đạt: chính thái độ liễu tri tỉnh giác này, nếu được tiếp nối một cách chuẩn mực và không gián đoạn, sẽ từng chút làm rõ đặc tính vô thường, khổ và vô ngã của mọi pháp hữu vi. Người mới khởi sự không bắt buộc phải nắm vững giáo lý thâm sâu từ sớm. Nếu hành trì đúng đắn, trí tuệ sẽ tự khắc get more info chín muồi qua thời gian.
Yếu tố then chốt khi học Ngài Mahāsi cho người mới chính là cách chúng ta đối diện với việc hành trì. Ngài không ủng hộ việc gắng sức thái quá, cũng chẳng chấp nhận sự lơ là, buông trôi. Điều cần thiết là sự tinh tấn cân bằng, chánh niệm chừng mực, cùng lòng kiên trì không mệt mỏi. Thiền định không phải là một cuộc cạnh tranh về tốc độ, mà là nẻo về để quan sát thấu đáo mọi biến đổi nơi thân và tâm.
Bên cạnh việc ngồi thiền, Ngài Mahāsi còn nhắc nhở việc giữ chánh niệm trong cả đi, đứng, nằm, ngồi: dù là đi, đứng, nằm hay ngồi. Khi đi, rõ biết đang đi; khi đứng, rõ biết đang đứng. Chính vì vậy, thiền không còn bị bó hẹp trong các buổi tập riêng lẻ, mà len lỏi và trở thành một phần không thể thiếu của sinh hoạt thường nhật.
Đối với người mới, con đường thực hành Ngài Mahāsi cho người mới là một lối về chân chính và bình an. Không yêu cầu sự sùng bái mê muội, cũng không đòi hỏi những hiện tượng thần kỳ. Chỉ cần một tấm lòng thành thực để nhìn lại mình, một sự nhẫn nại để duy trì, và sự khiêm nhường để rút ra bài học từ thực tại nơi bản thân. Từ gốc rễ này, trí tuệ sẽ từng bước sinh trưởng một cách hết sức tự nhiên.